سنگهای قیمتی

سنگهای قیمتی

چگونگی تشکیل سنگهای قیمتی

درباره چگونگی ایجاد سنگهای قیمتی باید این گونه آغاز کرد که زمین یک آزمایشگاه پویا است. بیش از چهار و نیم میلیارد سال است که پدیده های طبیعی زمین باعث بوجود آمدن تحولات بسیاری در سطح زمین شده است و مواد معدنی درون زمین را تغییر داده است. مواد معدنی به طور مداوم در یک چرخه بی پایان ایجاد می شوند و از بین می روند. امروزه انسان ها موفق به کشف بیش از سه هزار گونه مختلف ماده معدنی شده اند که هریک ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند. با این حال، تنها تعداد هفتاد نوع از آنها در جز سنگهای قیمتی دسته بندی می شوند.

استفاده از سنگهای قیمتی

از گذشته سنگهای قیمتی در اصل برای زینت شخصی استفاده می شده اند. این استفاده ویژگی های لازم آنها را تعیین کرده است: آنها باید زیبا، خاص و مستحکم باشند. زیبایی یک سنگ قیمتی باعث افزایش ارزش آن می شود. یک سنگ قیمتی باید مقاومت و دوام بالایی در برابر سختی سایش داشته باشد تا بتواند از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. اکثر مردم زیبایی سنگ های قیمتی را تحسین می کنند و از ارزش آنها آگاه هستند، به ویژه هنگامی که از تکه ای جواهر  استفاده می کنند. با این حال، کمتر کسی از تاریخ طبیعی سنگ های قیمتی آگاه است( تاریخ زمین شناسی).

تاریخ طبیعی سنگهای قیمتی

به علت باران و دیگر عوامل طبیعی بعضی از مواد معدنی به قطعات کوچکتر شکسته می شوند، در حالی که برخی دیگر حل می شوند. طی میلیونها سال، این روند هوازدگی، مسئول از بین بردن کل رشته کوه ها و دور کردن مواد معدنی آنها بوده است. اما بعضی از مواد معدنی سفت و سخت هستند و مقاوم در برابر ویرانی هستند. آنها به اندازه ای سخت هستند که باید به صورت مکانیکی تجزیه شوند و به سادگی حل نمی شوند. در میان اینها سنگ های قیمتی خاصی مانند یاقوت سرخ، یاقوت کبود، یاقوت زرد و الماس وجود دارد.

سنگهای قیمتی از صخره های اطراف رودخانه توسط جریان تند رودخانه و امواج  جدا شده و در جاهایی که آب رودخانه کند می شود، رسوبات آبرفتی (رودخانه ای) که شامل سنگ های قیمتی هستند ته نشین می شوند.

مناطقی که دارای سنگهای قیمتی هستند

رسوبات آبرفتی دارای سنگهای قیمتی، در سراسر جهان یافت می شود. ماسه های ساحل در هر دو طرف دهانه رودخانه نارنج در آفریقای جنوبی و نامیبیا از ثروتمندترین ذخایر الماس آبرفتی جهان هستند. پربارترین ذخایر آبرفتی در جزیره کوچک سریلانکا در نوک جنوب شرقی هند واقع شده است.

سریلانکا به درستی لقب "جزیره سنگهای قیمتی" را دارا می باشد، زیرا در اینجا انواع سنگ های باورنکردنی یافت می شود. روش های استخراج معدن در سریلانکا از قرن سیزدهم کمی تغییر کرده است.

روش استخراج سنگهای قیمتی

استخراج سنگهای قیمتی کار دشواری است. در ابتدا باید با استفاده از ابزار دستی، رودخانه ها را برای سنگهای قیمتی لای روبی کنند. معمولا چاله های عمودی در بسیاری از رسوبات حفر می شوند تا به ماسه سنگهای قیمتی مدفون شده قدیمی برسند. سپس شن را از زیر چاله ها در سبدهای مخروطی بزرگ منتقل می کنند، سپس بوسیله آب، گِل های سبک تر را جدا کرده و سرانجام سنگهای قیمتی را از ماسه باقیمانده در سبد جدا می کنند. سنگ های قیمتی زبر و درشت را به شهرهایی مانند کندی و کلمبو می برند تا توسط صنعتگران محلی تراشیده شوند. فروشندگان سنگهای قیمتی از سراسر جهان برای جستجوی سنگهای قیمتی برای تجارت خود از مراکز گوهر سریلانکا دیدن می کنند.

نقش آب در تشکیل سنگهای قیمتی

هرچند درظاهر بنظر نمی رسید آب در تشکیل سنگ های قیمتی موثر باشد، اما آب در تشکیل سنگهای قیمتی نقش مهمی را ایفا می کند. به خصوص اگر آب اسیدی یا گرم شده باشد، با توجه به زمان کافی می تواند به راحتی بسیاری از مواد معدنی را حل کند. هنگامی که آب حامل عناصر معدنی با شرایط مناسب در زیر زمین یا سایر مواد معدنی که با آن واکنش نشان می دهد مواجه شود، مواد معدنی جدیدی را در درزها و حفره ها به وجود می آورد. سنگهای قیمتی که ممکن است از این طریق تشکیل شوند شامل فیروزه، مرمرسبز، یاقوت ارغوانی و عقیق می باشد.

چگونگی تشکیل سنگهای قیمتی در مناطق خشک

یکی از سنگهای قیمتی معروف عقیق است. در مناطق خشک که میزان بارندگی محدود به بارش های فصلی می باشد، شرایط بسیار مناسبی برای تشکیل رسوب عقیق است. در این مناطق و با این شرایط آب و هوایی، هنگام بارش، آب باران از میان صخره های نفوذناپذیر سرشار از سیلیکا مانند انواع خاصی از خاکستر آتشفشانی فرو می رود. آب، سیلیکا را از این سنگها حل می کند و آن را به سمت جایگاه آب منتقل می کند تا عمل تغلیظ صورت پذیرد. آب در طول فصل بارانی در جایگاه زیاد است وآب، فضاهای باز را که توسط شکستگی ها، مواد آلی تجزیه شده یا مواد معدنی حل شده تشکیل شده است را پر می کند. در طول فصل خشک، مقداری از آب تبخیر و مابقی غنی از سیلیکا هستند. سرانجام عقیق، نوعی سیلیکا جامد حاوی آب، در فضاهای باز سنگ رسوب می کند.

درباره سنگ قیمتی "عقیق"

عقیق در واقع از میلیاردها ذره ریز میکروسکوپی سیلیکا جمع شده در کنار هم تشکیل شده است. بیشتر عقیق ها از ذرات نامنظم در یک آرایش بی نظم ساخته شده و طیف رنگی منظمی را نشان نمی دهند. بهترین عقیق گرانبهای جهان در مناطق خشک و ویران شده شرق استرالیا استخراج می شود. در گذشته عملیات استخراج سنگ های قیمتی بصورت دستی انجام میشد ولی امروزه ماشین های بزرگ با ایجاد چند حفره کار استخراج را ساده تر کرده است. هنگامی که یک عقیق مشاهده شد معدن به روش های دستی بازگشته تا عقیق شکننده، آسیب ندیده و سالم باقی بماند.

نتیجه گیری

سنگهای قیمتی نتیجه تغییر و تحولات طبیعی بیش از چهار و نیم میلیارد سال زمین می باشد، که با سختی و تلاش فراوان از درون زمین بدست می آید. بواسطه شکننده بودن سنگ های قیمتی بیشتر مراحل استخراج بصورت دستی انجام می شود. ماسه های ساحل در هر دو طرف دهانه رودخانه نارنج در آفریقای جنوبی و نامیبیا از ثروتمندترین ذخایر الماس آبرفتی جهان هستند. پربارترین ذخایر آبرفتی در جزیره کوچک سریلانکا در نوک جنوب شرقی هند واقع شده است. سنگهای قیمتی برای زینت مورد استفاده قرار می گیرند.